Nguồn gốc và ý nghĩa Ngày Quốc tế Xóa mù chữ

Ngày Quốc tế Xóa mù chữ (International Literacy Day) được UNESCO khởi xướng lần đầu vào năm 1966 và chính thức tổ chức hằng năm từ năm 1967. Ý tưởng này ra đời trong bối cảnh sau Thế chiến II, nhiều quốc gia vẫn còn tỷ lệ mù chữ rất cao, đặc biệt ở các nước đang phát triển. UNESCO nhận thấy: xóa mù chữ không chỉ là hành động nhân đạo, mà còn là điều kiện để con người tham gia đầy đủ vào đời sống chính trị, kinh tế và văn hóa.

Ảnh minh họa: Internet

Theo thống kê của UNESCO, hiện nay trên thế giới vẫn còn hàng trăm triệu người trưởng thành không biết đọc, biết viết, trong đó phụ nữ chiếm đa số. Việc tổ chức ngày 8.9 hằng năm không chỉ là lời kêu gọi toàn cầu về giáo dục cơ bản cho mọi người, mà còn khẳng định: tri thức là quyền cơ bản, chứ không phải đặc ân của một số ít người.

Vai trò của việc đọc sách trong đời sống

Từ xưa đến nay, đọc sách luôn được coi là con đường ngắn nhất để tiếp cận tri thức. Sách lưu giữ kinh nghiệm của bao thế hệ, giúp chúng ta học hỏi những gì cha ông đã khám phá và truyền lại. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời.” Lời dạy này cho thấy sách không chỉ phục vụ cho thời gian ngồi trên ghế nhà trường, mà là người bạn đồng hành cùng mỗi cá nhân trong cả cuộc đời.

Đọc sách giúp con người mở rộng tầm nhìn, nâng cao năng lực tư duy và khả năng phản biện. Một cuốn sách có thể mở ra cả thế giới mới, đưa ta đến những miền đất chưa từng đặt chân tới, và cho ta trải nghiệm cuộc sống của những con người khác. Nhà bác học Francis Bacon từng nói: “Đọc sách làm cho con người đầy đủ; đối thoại làm cho con người sắc sảo; và viết lách làm cho con người chính xác.” Câu nói khẳng định sức mạnh toàn diện mà việc đọc mang lại.

Ảnh minh họa: Internet

Không chỉ vậy, sách còn có tác dụng nuôi dưỡng tâm hồn, giúp con người sống nhân văn hơn. Những trang văn của Nguyễn Du, Nam Cao hay những áng thơ của Xuân Diệu, Huy Cận… đã góp phần bồi đắp cho người Việt tình yêu thương và sự đồng cảm. Trong một thế giới nhiều biến động, sách trở thành điểm tựa tinh thần, mang lại sự bình an và định hướng đúng đắn cho con người.

Học tập suốt đời là chìa khóa của thời đại mới

Thế giới ngày nay thay đổi từng giờ với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ. Những kiến thức học được trong vài năm có thể nhanh chóng lạc hậu. Chính vì vậy, học tập suốt đời trở thành yêu cầu tất yếu.

Ở Việt Nam, tư tưởng “Học không bao giờ cùng” đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định nhiều lần. Người viết: “Còn sống thì còn phải học, còn phải tiến bộ.” Đó là triết lý học tập suốt đời, nhắc nhở mỗi người không được tự mãn, mà phải liên tục trau dồi để thích nghi và phát triển. Như Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã nhấn mạnh: “Học tập suốt đời là chìa khóa quan trọng để nâng cao dân trí và đào tạo nhân lực, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, là con đường duy nhất, hướng đi tất yếu của mọi quốc gia để đảm bảo sự phát triển thịnh vượng, bền vững.”

Ảnh minh họa: Internet

Trên thế giới, nhiều vĩ nhân cũng coi việc học tập liên tục là nền tảng của thành công. Albert Einstein từng thừa nhận: “Học tập là kinh nghiệm. Mọi thứ khác chỉ là thông tin.” Hay triết gia Socrates khiêm nhường: “Tôi chỉ biết rằng tôi không biết gì - I know that I know nothing.” Tinh thần đó đã thôi thúc loài người không ngừng tìm tòi, sáng tạo, đổi mới.

Học tập suốt đời không chỉ gói gọn trong trường lớp, mà diễn ra ở mọi nơi: trong công việc, trong giao tiếp, qua trải nghiệm, và đặc biệt là qua việc đọc sách. Mỗi cuốn sách giống như một khóa học nhỏ, góp phần làm giàu vốn sống. Khi xã hội ngày càng vận động nhanh, ai biết học hỏi và làm mới mình sẽ có cơ hội thích ứng, còn ai tự thỏa mãn với cái đã có dễ bị bỏ lại phía sau.

Kết nối giữa xóa mù chữ, đọc sách và học tập suốt đời

Nếu việc đọc sách mở ra thế giới tri thức, thì xóa mù chữ chính là chiếc chìa khóa đầu tiên để con người bước vào cánh cửa đó. Người mù chữ bị hạn chế cơ hội việc làm, khó tiếp cận dịch vụ y tế, pháp luật, và dễ bị thiệt thòi trong xã hội. Vì thế, công cuộc xóa mù chữ không chỉ mang ý nghĩa nhân văn mà còn thúc đẩy sự phát triển công bằng, bền vững.

Từ nền tảng biết đọc, biết viết, con người mới có thể tiến xa hơn trên con đường học tập suốt đời. Một xã hội có tỷ lệ biết chữ cao sẽ có nguồn nhân lực chất lượng, sáng tạo và có khả năng giải quyết những vấn đề mới. Đây cũng là lý do Liên Hợp Quốc coi giáo dục, trong đó có xóa mù chữ, là một trong những mục tiêu quan trọng của phát triển bền vững (SDG4).

Ảnh minh họa: Internet

Việt Nam những năm qua đã đạt nhiều thành tựu trong xóa mù chữ, nhưng vẫn còn những thách thức, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, nơi đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống. Do đó, ý nghĩa của Ngày 8.9 không chỉ dừng ở việc kỷ niệm, mà còn là lời nhắc nhở mỗi người chung tay để “không ai bị bỏ lại phía sau” trên hành trình tri thức.

Thông điệp gửi gắm cho hiện tại và tương lai

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghệ 4.0, đọc sách và học tập suốt đời không còn là sự lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết để tồn tại và phát triển. Những cuốn sách, những chương trình học, những nỗ lực xóa mù chữ… đều hướng đến một mục tiêu chung: xây dựng con người tự do, có tri thức, biết sáng tạo và biết sẻ chia.

Ảnh minh họa: Internet

Hãy nhớ lời Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người.” Đọc sách và học tập chính là con đường để “trồng người”, để nuôi dưỡng thế hệ công dân có trách nhiệm với bản thân, gia đình và đất nước. Và hãy khắc ghi thông điệp của UNESCO: một thế giới không còn mù chữ là một thế giới công bằng hơn, văn minh hơn.

Ngày Quốc tế Xóa mù chữ 8.9 nhắc nhở nhân loại về giá trị bất biến của tri thức. Đọc sách và học tập suốt đời không chỉ giúp mỗi cá nhân vững vàng hơn trong cuộc sống, mà còn góp phần xây dựng xã hội tiến bộ. Tri thức là nguồn lực vô tận, và chỉ bằng việc không ngừng học hỏi, con người mới có thể chinh phục tương lai.

Tag: