Trong kỷ nguyên đề cao tinh thần "luôn vui vẻ", "chỉ lan tỏa năng lượng tích cực", khái niệm tích cực độc hại (toxic positivity) ngày càng được nhắc đến như một mặt tối của tư duy lạc quan. Đó là niềm tin rằng con người phải giữ thái độ tích cực trong mọi hoàn cảnh, bất kể khó khăn hay tổn thương đến mức nào. Sự lạc quan bị đẩy đến cực đoan này vô tình biến thành lớp mặt nạ tươi sáng, che phủ và chối bỏ cảm xúc thật.

Dù tư duy tích cực có thể mang lại nhiều lợi ích, cuộc sống không phải lúc nào cũng rực rỡ. Mỗi người đều phải trải qua những giai đoạn đau khổ, thất vọng hay tổn thương và chỉ khi dám đối diện, ta mới có thể chấp nhận và chữa lành đúng nghĩa.

Nhận diện tích cực độc hại: Khi những lời hay ý đẹp trở thành áp lực

Tích cực độc hại thường khó nhận ra nhưng có thể bộc lộ qua những hành vi quen thuộc:

• Phớt lờ vấn đề thay vì đối diện và giải quyết.
• Dùng các câu nói truyền cảm hứng để che giấu cảm xúc thật.
• Xem nhẹ cảm xúc của người khác vì bản thân khó chịu khi họ buồn bã.
• Chỉ trích hoặc khiến người khác xấu hổ khi họ không thể "giữ tinh thần lạc quan".
• Cảm thấy tội lỗi khi bản thân buồn, tức giận hoặc thất vọng. Giả vờ ổn dù đang tổn thương.
• Ép mình phải mạnh mẽ và vượt qua cảm xúc khó chịu một cách nhanh nhất.

Tác hại của tinh thần "luôn luôn tích cực"

Khi lạc quan trở thành tiêu chuẩn áp đặt, nó không còn là động lực mà trở thành gánh nặng cảm xúc.

1. Gây cảm giác tội lỗi

Nguồn: Pexels

Người đang đau khổ có thể bị khiến cho tin rằng việc buồn bã là "sai", từ đó thấy mình yếu đuối chỉ vì không thể vui vẻ.

2. Phủ nhận cảm xúc thật

Tích cực độc hại hoạt động như một cơ chế né tránh. Thay vì đối diện với nỗi đau, người ta chọn tô hồng mọi thứ để khỏi phải cảm nhận sự khó chịu.

3. Cản trở sự trưởng thành

Nguồn: Pexels

Khi tránh né cảm xúc tiêu cực, con người cũng từ chối cơ hội học hỏi từ khó khăn. Chính quá trình đối diện với nỗi đau mới giúp ta hiểu rõ bản thân và trưởng thành hơn.

Làm sao vượt qua tích cực độc hại?

Thay đổi không đến ngay lập tức, nhưng có thể bắt đầu từ những bước nhỏ và chân thành hơn với chính mình.

1. Thừa nhận rằng "không ổn cũng không sao"

Cảm xúc tiêu cực không phải dấu hiệu của yếu đuối. Buồn, mệt mỏi hay tổn thương là một phần hoàn toàn tự nhiên của đời sống. Sự chấp nhận chính là bước đầu của chữa lành.

2. Chấp nhận sự phức tạp của cảm xúc

Nguồn: Pexels

Con người có thể vừa lo lắng vừa hy vọng, vừa buồn bã vừa kiên cường. Cảm xúc không đối nghịch mà cùng tồn tại, phản ánh chân thực sự đa dạng của trải nghiệm sống.

3. Quản lý thay vì chối bỏ cảm xúc tiêu cực

Hãy quan sát, lắng nghe và thấu hiểu cảm xúc của mình thay vì gạt bỏ chúng. Cảm xúc tiêu cực là tín hiệu quan trọng, cho thấy điều gì đang cần được thay đổi.

4. Lắng nghe phản ứng của bản thân trên mạng xã hội

Nguồn: Pexels

Những nội dung "truyền cảm hứng" đôi khi khiến ta thấy áp lực vì không được "hạnh phúc như người khác". Nếu điều đó làm bạn cảm thấy tội lỗi hoặc tự ti, hãy giới hạn tương tác và tìm về những nội dung mang lại bình an và sự đồng cảm.

Lạc quan là sức mạnh, nhưng "lạc quan mù quáng" lại có thể làm tổn thương chính bạn và những người xung quanh. Chỉ khi ta đủ can đảm để công nhận những cảm xúc "không đẹp", ta mới thực sự chạm đến sự chữa lành. Vì đôi khi, điều tích cực nhất ta có thể làm là thành thật với chính mình.

Tag: tích cực độc hại chữa lành cảm xúc