Tại triển lãm trưng bày hơn 200 loại tài liệu, hiện vật, trong đó có những bức ảnh màu lần đầu được công bố và những hiện vật khảo cổ có giá trị, minh chứng cho quá trình hình thành của Quốc Tử Giám. Đặc biệt, khách tham quan và công chúng cũng vô cùng ngạc nhiên trước nghiên mực đá của nhà Thái Học được trưng bày. 

Từ nhà Đông Vu, khu thứ 4 của khu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, khách tham quan có thể hòa mình vào một hành trình lịch sử đầy những biến động. Buổi trưng bày có hai không gian tĩnh và động, bên trong và bên ngoài nhà. Trong nhà sẽ đưa du khách ngược dòng thời gian về với Quốc Tử Giám qua từng giai đoạn lịch sử. Bắt đầu từ thời Lý, dần phát triển vào thời Trần - Hồ, tiếp đến là đạt đỉnh cao vào đầu thời Lê - Mạc - Lê Trung Hưng, sau đó chuyển biến vào thời Nguyễn và kết thúc khi di tích được tái sinh ở thời hiện đại.

Không gian trưng bày ngoài trời tái hiện quá trình học tập, nỗ lực và thành tích của các nhà Nho xưa, từ trường làng đến học ở Quốc Tử Giám, thi đỗ và vinh quy bái tổ. Không gian triển lãm ngoài trời giống như khu vườn đưa mọi người qua các giai đoạn khác nhau của cuộc đời một nho sĩ. Đây cũng sẽ là nơi tổ chức các hoạt động trải nghiệm phục vụ du khách đến tham quan, học tập, nghiên cứu tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Mỗi thời kỳ trong lịch sử hình thành và phát triển của Quốc Tử Giám đều để lại những dấu ấn khác nhau với sự xuất hiện của những danh nhân văn hóa và những sự kiện lịch sử tiêu biểu diễn ra tại ngôi trường Quốc Học đầu tiên này. Truyền thuyết kể rằng mỗi tháng một lần diễn ra buổi bình văn, học trò kéo đến dự thính, thi nhau mài mực ở những chiếc nghiên mực này để ghi chép. Một số hiện vật được làm lại gắn liền với các sĩ tử ham học xưa được trưng bày nhằm giúp công chúng hiểu hơn về khoa cử, nho sinh qua từng giai đoạn lịch sử như trang phục Nho sĩ, nghiên mực tre, bút lông,...

Sau gần 3 năm lên ý tưởng và thực hiện các khâu từ nội dung, ý tưởng nghệ thuật đến xây dựng, buổi trưng bày “Quốc Tử Giám - Trường Quốc học đầu tiên” đã hoàn thành với nhiều ý tưởng mới và sáng tạo.

Ông Patrick Hoarau, chuyên gia về đồ họa chia sẻ, triển lãm truyền tải tư tưởng Đạo học và Nho giáo thông qua những lời dạy của Khổng Tử. Kịch bản thiết kế và trưng bày được thể hiện theo trình tự thời gian, hướng dẫn con người từ thời Nho giáo ở Việt Nam với tư tưởng Khổng Tử cho đến ngày nay. Trục thời gian giống như một dòng chảy đưa người xem đến những thời điểm và giai đoạn phát triển tri thức khác nhau. 

Các tư liệu, hiện vật về lịch sử và văn hóa Quốc Tử Giám được thể hiện vô cùng bắt mắt, sáng tạo qua tranh ảnh, chữ viết, đặc biệt là sự xuất hiện của các thiết bị thông minh giúp du khách dễ dàng tìm hiểu, nắm bắt thông tin chú giải. Những bức ảnh màu và hiện vật quý hiếm lần đầu tiên ra mắt công chúng khắc họa đầy sống động từng giai đoạn xây dựng và phát triển của Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Cuối nhà Đông vu, từng gợn sóng của tường nước tỏa ánh sáng lấp lánh khiến du khách liên tưởng đến truyền thống Đạo học xa xưa. Nước là một yếu tố vô cùng quan trọng đối với khu di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám, vừa để minh họa cho sự tồn tại của các hồ được kiến ​​tạo tốt, phân bố có chủ ý trong toàn bộ khu di tích, vừa để gợi lại và nhấn mạnh truyền thống “tôn sư trọng đạo, uống nước nhớ nguồn” của người Việt ta thời xưa.

Ngay phía sau Nhà Đông vu, không gian trưng bày ngoài trời được thiết kế để vẽ nên bức tranh chân thực về cuộc sống Nho sinh nông thôn, mộc mạc và gần gũi. Đó là nơi học hành, thi cử được sắp đặt ở mọi giai đoạn, từ khi đi học, đến kinh đô thi cử, đỗ đạt, rồi trở về quê hương “tôn vinh bái tổ”.

Cách bài trí theo mô hình phòng học xưa, phục dựng hình ảnh các lều thi trong kinh thành theo trình tự khiến không gian triển lãm ngoài trời trở thành “khu vườn của tri thức” giúp người xem dõi theo hành trình rèn đức, luyện trí lực học hành, thi cử của các sĩ tử xưa tại ngôi Trường Quốc học đầu tiên của Việt Nam.

Ngoài ra, không gian trưng bày ngoài trời còn được thiết kế để tổ chức các hoạt động truyền thống của Quốc Tử Giám như trải nghiệm và tìm hiểu quy trình làm giấy dó, in tranh truyền thống về “vinh quy bái tổ”; trưng bày hiện vật, quà lưu niệm… Tất cả những hoạt động này tạo nên sức hút đặc biệt không chỉ với du khách Việt Nam mà cả du khách nước ngoài đến từ Pháp, Trung Quốc, Ấn Độ hay Indonesia.

Triển lãm không chỉ tái hiện lại những thước phim sinh động về lịch sử ra đời của Văn Miếu, khắc họa chân thực cuộc sống của các nho sinh xưa mà còn gửi gắm thông điệp sâu sắc về truyền thống tôn sư trọng đạo đối với người Việt Nam.

Tag: Quốc tử giám Văn Miếu Nho sĩ Truyền thống tôn sư trọng đạo