VĂN HÓA
Việt Nam và Ngày Nghệ thuật Thế giới (15.04): Gìn giữ bản sắc, lan tỏa sáng tạo, vun đắp tương lai
Nữ Trương • 15-04-2025 • Lượt xem: 91

Ngày 15.4 không chỉ là ngày sinh của danh họa Leonardo da Vinci (15.4.1452 - 02.5.1519) – biểu tượng của tinh thần Phục Hưng, mà còn là Ngày Nghệ thuật Thế giới, được UNESCO chính thức công nhận từ năm 2012.
Đây là dịp để toàn nhân loại nhìn nhận và tôn vinh nghệ thuật như một “ngôn ngữ chung” của con người, vượt qua mọi rào cản về văn hóa, địa lý, và lịch sử. Với Việt Nam – một quốc gia có bề dày truyền thống và bản sắc độc đáo – ngày này không chỉ mang ý nghĩa quốc tế, mà còn là cơ hội để nhìn lại hành trình nghệ thuật phong phú của dân tộc, từ những nét vẽ dân gian mộc mạc đến những sáng tạo đương đại đầy táo bạo, đồng thời hướng tới việc đưa nghệ thuật trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống.
Nghệ thuật – Hơi thở của bản sắc Việt qua dòng chảy lịch sử
Ảnh minh họa: Internet
Từ thuở sơ khai, nghệ thuật đã gắn bó chặt chẽ với đời sống của người Việt Nam. Những bức tranh dân gian Đông Hồ – với hình ảnh cá chép vượt vũ môn, lợn ỉ mũm mĩm, hay gà trống kiêu sa – không chỉ là sản phẩm của bàn tay tài hoa mà còn là tấm gương phản chiếu triết lý sống lạc quan, gần gũi với thiên nhiên của người dân đồng bằng Bắc Bộ. Trong khi đó, tranh Hàng Trống lại mang nét thanh lịch, tinh tế, thể hiện tâm hồn sâu lắng của con người Hà Nội xưa, từ những bức tranh thờ trang nghiêm đến các hình ảnh sinh hoạt đời thường đầy chất thơ.
Xa hơn về phía Nam, những tác phẩm điêu khắc Chăm Pa tại thánh địa Mỹ Sơn với các đường nét điêu luyện trên đá - là minh chứng cho sự phát triển rực rỡ của một nền văn minh cổ đại. Ở miền Trung, nghệ thuật cung đình Huế – từ nhã nhạc cung đình với âm hưởng trang trọng đến những điệu múa uyển chuyển trong hoàng cung – lại mang đến một màu sắc riêng, đậm chất quý phái và sâu sắc.
Không chỉ dừng lại ở truyền thống, nghệ thuật Việt Nam còn là một dòng chảy không ngừng nghỉ, liên tục thích nghi và đổi mới qua các thời kỳ. Trong những năm tháng chiến tranh, những bức tranh tuyên truyền của họa sĩ Tô Ngọc Vân hay những bài hát cách mạng của nhạc sĩ Văn Cao đã trở thành nguồn động lực tinh thần mạnh mẽ cho cả dân tộc.
Đến thời kỳ hòa bình, nghệ thuật Việt Nam tiếp tục bứt phá với những tên tuổi mới. Họa sĩ trẻ Lê Phi Long gây ấn tượng với các tác phẩm đương đại đầy cá tính, trong khi đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp đã mang đến cái nhìn sâu sắc về con người Việt Nam hiện đại, chạm đến trái tim khán giả quốc tế qua những bộ phim như Đập cánh giữa không trung, .
Những không gian nghệ thuật như Trung tâm Nghệ thuật Đương đại VCCA ở Hà Nội, quán cà phê nghệ thuật Manzi, hay Salon Saigon tại TP.HCM không chỉ là nơi trưng bày tác phẩm mà còn là điểm gặp gỡ, nơi công chúng và nghệ sĩ cùng trao đổi, cảm nhận và lan tỏa cảm hứng. Các sự kiện văn hóa lớn như Festival Huế – với những màn trình diễn giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, Liên hoan Phim Quốc tế Hà Nội, hay Lễ hội Âm nhạc Quốc tế Gió Mùa – với sự góp mặt của các nghệ sĩ trong và ngoài nước – đều cho thấy nhu cầu thưởng thức nghệ thuật chất lượng cao của người dân Việt Nam ngày càng mãnh liệt.
Quán cà phê nghệ thuật Manzi. Ảnh minh họa: Internet
Đưa nghệ thuật vào đời sống: Từ giáo dục đến cộng đồng, từ hôm nay đến mai sau
Ảnh minh họa: Internet
Ngày Nghệ thuật Thế giới không chỉ là dịp để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của sáng tạo, mà còn là lời kêu gọi đưa nghệ thuật trở thành một phần thiết yếu trong cuộc sống, bắt đầu từ giáo dục – nền tảng của mọi sự phát triển. Tại Việt Nam, một số trường học tiên tiến, đặc biệt trong hệ thống giáo dục quốc tế và tư thục, đã chú trọng xây dựng các chương trình nghệ thuật bài bản. Như Trường Quốc tế Anh Việt (BVIS) thường xuyên tổ chức các buổi triển lãm tranh do học sinh thực hiện, khuyến khích các em tự do thể hiện ý tưởng và cảm xúc qua màu sắc, đường nét. Trường Vinschool cũng tích hợp các lớp học âm nhạc, múa, và kịch nghệ vào chương trình, giúp học sinh không chỉ phát triển trí tưởng tượng mà còn rèn luyện khả năng đồng cảm, giao tiếp và tư duy sáng tạo. Những hoạt động này đã chứng minh rằng khi trẻ em được tiếp cận nghệ thuật từ sớm, các em không chỉ học cách cảm nhận cái đẹp mà còn biết yêu thương và trân trọng những giá trị xung quanh mình.
Hơn nữa, nghệ thuật không chỉ nên giới hạn trong trường học mà cần lan tỏa ra cộng đồng. Các dự án như “Phố bích họa Phùng Hưng” ở Hà Nội hay Làng Bích hoạ Tam Thanh (thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam) - nơi những bức tường cũ kỹ được khoác lên mình màu sắc sống động bởi bàn tay nghệ sĩ, đã biến không gian công cộng thành những “bảo tàng ngoài trời”, thu hút người dân và du khách.
Những sáng kiến như vậy cần được nhân rộng, từ thành thị đến nông thôn, để nghệ thuật thực sự trở thành cầu nối giữa con người với con người, giữa quá khứ và tương lai.
Kết nối và vun đắp: Nghệ thuật là linh hồn của dân tộc
Ảnh minh họa: Internet
Nghệ thuật không chỉ là “gia vị” tô điểm cho cuộc sống, mà là “linh hồn” của một dân tộc, phản ánh lịch sử, khát vọng và tâm tư của con người qua mọi thời đại. Với Việt Nam, đó là tiếng rì rầm của con nước trong các vở múa rối làng quê, là nét chạm khắc tinh xảo trên tháp Chăm, là âm hưởng réo rắt của đàn bầu trong một buổi chiều mưa, và cả những bước đi táo bạo của nghệ thuật đương đại trên đấu trường quốc tế.
Khi chúng ta biết trân trọng và phát huy nghệ thuật – từ những giá trị truyền thống đến những sáng tạo mới mẻ – đó là lúc Việt Nam không chỉ khẳng định bản sắc riêng mà còn góp phần làm giàu thêm bức tranh văn hóa nhân loại. Ngày Nghệ thuật Thế giới, vì thế, không chỉ là một ngày lễ, mà là lời nhắc nhở để mỗi người Việt Nam cùng chung tay vun đắp một xã hội nhân văn, sáng tạo và tự hào về cội nguồn của mình.