ĐỜI SỐNG
Chọn ngành, chọn nghề: Người trẻ và những áp lực vô hình
HaoKhanh • 25-08-2025 • Lượt xem: 536

Hiện nay, việc chọn ngành, chọn nghề đang là mối quan tâm hàng đầu của nhiều bạn trẻ, bởi điều này không chỉ ảnh hưởng tới định hướng tương lai mà còn quyết định phần lớn đến sự thành công sau này. Vậy người trẻ cần làm gì để chọn cho mình ngành nghề phù hợp với bản thân?
Thống kê tình trạng thất nghiệp ở nước ta
Hình ảnh minh họa (Internet)
Thống kê về tình hình lao động, việc làm quý 2 và 6 tháng đầu năm 2025 của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động đang có chiều hướng gia tăng. Cụ thể, số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý 2/2025 khoảng 1,06 triệu người, tăng hơn 25 nghìn người so với quý trước. Đặc biệt, tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý 2 là 2.24%, tăng 0.04 điểm phần trăm so với quý trước.
Đáng chú ý, trong quý 2 năm nay, cả nước vẫn có khoảng 1.35 triệu thanh niên từ 15 – 24 tuổi không có việc làm và không tham gia học tập, đào tạo (chiếm 10.1% tổng số thanh niên), với tỷ lệ thất nghiệp là 8.19% cao hơn quý 1/2025.
Những số liệu trên đã đặt ra những khó khăn và thách thức mà người trẻ cần đối mặt, đặc biệt là vấn đề tìm việc làm và chọn ngành nghề sao cho phù hợp giữa bối cảnh xã hội phát triển nhanh chóng và thị trường lao động đầy biến động.
Người trẻ và áp lực chọn ngành, chọn nghề
Những ngày vừa qua, trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo, Instagram,... chúng ta dễ dàng bắt gặp hàng loạt những câu hỏi của các bạn trẻ như: “Ngành nghề nào đang hot nhất hiện nay?”, “Nên chọn ngành gì để dễ xin việc?”, “Ngành gì có tiềm năng phát triển?”. Từ đó cho thấy được, bên cạnh sự quan tâm còn là nỗi lo lắng, trăn trở của người trẻ trong vấn đề chọn ngành nghề.
Làm sao để chọn đúng ngành nghề mà mình yêu thích, phù hợp với năng lực bản thân, đồng thời vẫn đáp ứng được nhu cầu của xã hội và có tiềm năng phát triển trong tương lai. Đó thực sự là bài toán nan giải, đòi hỏi người trẻ phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định.
Hình ảnh minh họa (Internet)
Thực tế chỉ ra rằng, đứng trước ngưỡng cửa tương lai, không ít bạn trẻ vẫn còn mơ hồ, lạc lối trong chính hành trình của mình. Có bạn thì học giỏi tất cả các bộ môn, “cân đều” từ khoa học, văn hóa, nghệ thuật tới kỹ năng nhưng lại không biết đâu là thế mạnh. Có bạn lại học lệch, dẫn đến tình trạng khi thi tổ hợp thì môn điểm rất cao, môn lại điểm thấp, không đạt yêu cầu. Từ đó, họ sinh ra tâm lý mệt mỏi, chán nản mỗi khi nhắc đến việc phải chọn học ngành gì.
Nhiều bạn trẻ còn bị ảnh hưởng bởi thông tin định hướng sai lệch trên mạng xã hội, chạy theo hiệu ứng số đông, chọn ngành học theo bạn bè hoặc “chọn đại” một chuyên ngành nào đó. Khi đối mặt với khó khăn, họ dễ rơi vào trạng thái "tiến thoái lưỡng nan": cố gắng học tiếp thì chán nản, không có động lực; còn nghỉ ngang thì lãng phí tiền bạc, công sức và thời gian.
Không ít bạn còn chịu áp lực từ phía gia đình. Theo quan niệm cũ, nhiều bậc phụ huynh luôn áp đặt con mình theo đuổi những ngành nghề mang tính ổn định, dễ xin việc như kinh tế, ngân hàng, giáo viên,...Dù xuất phát từ tình yêu thương, mong con tránh thất bại, nhưng đôi khi lại vô tình tước đi quyền lựa chọn và theo đuổi đam mê chính đáng của con. Kết quả là con trẻ không được học những gì mình yêu thích, dễ sinh ra tâm lý buồn chán, tự ti, mất động lực phấn đấu về sau.
Giữa một thế giới không ngừng thay đổi, sự phát triển của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo AI cũng khiến người trẻ lo ngại nhiều hơn về khả năng nghề nghiệp bị thay thế. Nếu không tìm hiểu và nắm bắt xu hướng kịp thời, người trẻ dễ rơi vào tình trạng “ngành học bị lỗi thời”, khả năng cạnh tranh gay gắt, cơ hội tìm kiếm việc làm hạn hẹp. Đó quả là bài toán nan giải, trở thành nỗi áp lực vô hình của người trẻ khi đứng trước “bước ngoặt” của cuộc đời.
Làm cách nào để chọn đúng ngành nghề phù hợp?
Để chọn được ngành nghề phù hợp, người trẻ trước hết cần hiểu rõ nhu cầu và mong muốn của bản thân, vì không ai hiểu mình hơn chính mình. Khi theo đuổi ngành nghề mình yêu thích, đó sẽ là nguồn động lực giúp vượt qua những khó khăn, rào cản trong tương lai. Đồng thời, người trẻ cũng sẽ chủ động hơn trong việc học tập, rèn luyện và chịu trách nhiệm với chính quyết định của mình.
Hình ảnh minh họa (Internet)
Bản thân mỗi chúng ta đều có hành trình của riêng mình, và để đi đến đích mỗi người cần vạch ra những mục tiêu, kế hoạch cụ thể. Luôn đặt câu hỏi: “Mình là ai?”, “Điểm mạnh, điểm yếu của mình là gì?” và “Mình cần học thêm kỹ năng gì cần thiết cho công việc?” để từ đó có những định hướng cho tương lai.
Quan trọng nhất là ngành đó phải phù hợp với khả năng, tính cách, mong muốn của bạn. Nếu bạn hát hay, múa giỏi, yêu thích làm ca sĩ thì đừng ngại ngần thử sức với nó. Nếu bạn giỏi tính toán, yêu thích kinh doanh thì hãy mạnh mẽ trải nghiệm. Và nếu bạn chỉ muốn một công việc nhàn tản cũng chẳng sao cả, hãy thấy hài lòng và tận hưởng nó.
Xã hội không ngừng vận hành, mỗi giây mỗi phút đều có hàng ngàn cái mới ra đời đòi hỏi chúng ta cần không ngừng cập nhật nhanh chóng. Vì vậy, người trẻ hãy luôn cố gắng và nỗ lực trau dồi kiến thức. Cần trang bị tâm lý vững vàng, rèn luyện khả năng thích nghi cao với thời cuộc, không ngừng tiếp thu những cái mới, mở rộng sự hiểu biết, chủ động nắm bắt cơ hội để đạt được thành công. Nếu bạn đang học sai ngành hay làm trái nghề, đừng quá lo lắng. Quan trọng là bạn học được gì từ trải nghiệm ấy. Hãy mạnh mẽ bước tiếp hoặc làm lại từ đầu - bởi đôi khi, thất bại lại là tiền đề cho sự trưởng thành.
Bên cạnh đó, nguồn động viên to lớn nhất là phía gia đình. Những bậc làm cha làm mẹ có vai trò định hướng, luôn lắng nghe con trẻ, hỗ trợ con trong việc tìm kiếm thông tin và đồng hành cùng con trên mọi chặng đường. Thay vì ép buộc thì hãy động viên, khuyến khích con nỗ lực vượt qua khó khăn, thử thách để khẳng định bản thân.