Mối đe dọa tiềm tàng

Theo báo cáo mới nhất của Challenger, Gray và Christmas - một công ty chuyên về tuyển dụng tại Chicago, trí tuệ nhân tạo (AI) được xác định là nguyên nhân chính khiến gần 4.000 người Mỹ mất việc trong tháng 5 năm nay. Con số này chiếm khoảng 4,9% tổng số việc làm đã bị cắt giảm.

Báo cáo cũng nói thêm rằng có tổng cộng 80.000 việc làm đã bị cắt giảm chỉ trong tháng 5/2023, với hơn 3.900 việc làm trong số đó có liên quan trực tiếp đến AI. Số bị mất còn lại là do có nhiều yếu tố khác nhau, như điều kiện kinh tế xấu đi, việc tái cơ cấu công ty cũng như cắt giảm chi phí do mua bán và sáp nhập doanh nghiệp...

Tính đến thời điểm hiện tại của năm 2023 tại Mỹ, hơn 417.500 cá nhân đã mất việc, tăng 315% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoại trừ năm 2020 thì đây là con cao nhất trong 5 tháng đầu năm kể từ năm 2009, khi ghi nhận 822.282 số lượt sa thải do khủng hoảng kinh tế.

Theo đó, chính việc sử dụng AI đã ngày càng dấy lên mối lo ngại về tương lai của thị trường việc làm. Vào tháng 3 năm nay, ngân hàng đầu tư đa quốc gia Goldman Sachs (Mỹ) đã công bố một báo cáo cho biết AI có thể thay thế 300 triệu việc làm toàn thời gian trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến gần 20% lực lượng lao động toàn cầu. Báo cáo cho biết 1/4 tổng số công việc ở Mỹ và châu Âu có thể được tự động hóa.

Ngoài ra theo một cuộc khảo sát do ứng dụng tuyển dụng Resumebuilder thực hiện vào tháng 2 năm nay, một số công ty ở Hoa Kỳ đã bắt đầu sử dụng ChatGPT thay vì con người. Cuộc khảo sát có sự tham gia của 1.000 lãnh đạo doanh nghiệp và một nửa số công ty tham gia cho biết họ đang triển khai ChatGPT cũng như sử dụng chatbot thay thế nhân viên trong tổ chức của họ.

Cũng vào tháng 3 năm nay, Sam Altman, người sáng tạo ChatGPT cũng cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng có nhiều khả năng một số công việc có thể bị ChatGPT thay thế. Theo đó cắt giảm việc làm sẽ diễn ra khi các doanh nghiệp muốn áp dụng công nghệ AI tiên tiến để tự động hóa một số thao tác tương đối đơn giản.

Những phản ứng trái chiều

Dẫu vậy thì vẫn có rất nhiều bên từ chối áp dụng công nghệ mới này. Mới đây công ty truyền thông CNET đã sa thải các phóng viên khi sử dụng AI để viết bài, vì vi phạm những lỗi đạo văn. Đầu năm nay, một đường dây trợ giúp về rối loạn ăn uống sử dụng chatbot để thay thế các nhân viên tư vấn là con người cũng bị tạm ngừng, sau khi đưa ra lời khuyên về chế độ ăn kiêng không phù hợp cho một số đối tượng.

Thế nhưng phần lớn vẫn là đồng tình sử dụng công nghệ. Theo đó khoảng một nửa số công ty trên toàn thế giới hiện đang sử dụng AI theo một cách nào đó, và nó có thể lấy đi việc làm của khoảng một tỷ người trên toàn cầu, khiến 375 triệu việc làm trở nên lỗi thời trong thập kỷ tới.

Trong đó những công việc mới được trả lương cao có thể sẽ không thay thế được những công việc đã mất, vì vậy nếu không đào tạo những kỹ năng mới ngay từ bây giờ một cách rộng rãi thì con người sẽ gặp khó khăn khi tìm việc mới.

Đó là tin xấu đối với người lao động cấp thấp, bởi những công việc có nhiều khả năng bị thay thế nhất là những việc làm không đòi hỏi khả năng sáng tạo cao, như viết nội dung quảng cáo hoặc làm bản thảo cho các công ty trong lĩnh vực luật. Những công việc này thuộc về kỹ năng chuyên môn và không nghi ngờ gì nữa khi phần mềm có thể thực hiện chúng một cách nhanh chóng, từ đó làm nó rẻ hơn cũng như giảm bớt giá trị lao động của con người.

Mihir Shukla, Giám đốc điều hành và người sáng lập công ty tự động hóa robot và AI Automation Anywhere, dự đoán rằng “từ 15% đến 70% tất cả công việc chúng ta làm trước máy tính đều có thể được tự động hóa”.

Hiện nay trình tạo văn bản AI ChatGPT đã hoàn thiện đến mức có đủ khả năng viết các bài luận mạch lạc, tạo ra các văn bản pháp lý hợp lý và tương tác với con người một cách thuyết phục khi trò chuyện online.

Gần 30% chuyên gia Hoa Kỳ cho biết họ đã sử dụng AI trong công việc của mình, và các chuyên gia trong ngành gọi đây là một sáng tạo có thể thay đổi “cuộc chơi” với những tác động sâu rộng trong thời gian tới.

Có thể mở ra những cánh cửa mới

Dẫu vậy phản ứng về công nghệ này vẫn đang là những phản hồi tương đối khác biệt. Nhiều người cho rằng AI sẽ mở ra sự thay đổi căn bản nhưng trong hầu hết các trường hợp, nó sẽ không thay thế người lao động mà chỉ tăng cường khả năng thực hiện công việc của họ một cách hiệu quả. Chẳng hạn AI không thể viết code nhưng có khả năng giúp người lập trình tìm ra lỗi sai một cách nhanh chóng và tối ưu hơn. 

Trong khi cũng có ý kiến cho rằng điều mà ChatGPT chưa thể làm - và có thể không bao giờ làm được là những nhiệm vụ đòi hỏi khả năng phán đoán của con người ở nhiều mức độ khác nhau. Chẳng hạn ChatGPT có thể tóm tắt dữ liệu nhưng chưa thể nào giải thích ý nghĩa và các lập luận để cho ra đời những ý nghĩa đó.

Đồng tình với nhận định trên, nhiều nghiên cứu cũng đã chỉ ra trí tuệ nhân tạo có thể tạo ra 97 triệu việc làm và tạo ra 15,7 nghìn tỷ USD cho nền kinh tế vào năm 2030, đồng thời loại bỏ các công việc nhàm chán và giúp người lao động tận hưởng nhiều khả năng sáng tạo hơn.

Như Elon Musk dự đoán rằng “máy tính, máy móc thông minh và robot dường như là lực lượng lao động của tương lai”. Theo một khảo sát gần đây, 19% công nhân đồng ý rằng AI có thể giúp giảm bớt sự vất vả trong công việc của họ và 9/10 giám đốc điều hành công nghệ đồng ý rằng máy móc được hỗ trợ bởi AI sẽ xử lý các công việc nhàm chán, từ đó giải phóng công nhân để tận hưởng công việc sáng tạo hơn, từ đó mang lại cảm giác hạnh phúc và ý nghĩa hơn.

Tag: AI Mất việc Thất nghiệp Trí tuệ nhân tạo Kỹ năng Việc làm